چگونه اراده ای قوی و فولادین داشته باشیم

قبل از بیان راه‏های تقویت اراده، بهتر است فرد با اراده و در مقابل فرد بی‏ثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. فرد با اراده کسی است که وقتی در مورد کاری به خوبی تأمّل کرد، تصمیم به انجام آن می‏گیرد و بافعالیت و ثبات قدم آن را به اجرا در می‏آورد. بنابراین پافشاری بر تصمیمی غلط یا داشتن میلی قهرمانانه ثبات قدم نخواهد بود. در مقابل فردی که دارای اراده ضعیف است، با کمترین مشکل از انجام کار دلسرد شده و کوشش جهت تحقق آن را متوقف می‏کند. فردی که اراده قوی دارد آنچه را که با تأمّل خواسته است. با کوشش و ثبات قدم در پی تحقق آن برمی‏آید. برای تقویت اراده طی مراحل ذیل لازم است:
1- ارزیابی:در این مرحله باید به مدت چهار روز، و هر روز پنج دقیقه اعمال و رفتار خود را به بوته امتحان و سنجش درآورید. بررسی کنید که اعمال شما چقدر به دنبال اراده است و آیا پس از اراده پیگیری و ثبات دارید یا احساسات و محرک‏های بیرونی شما را متوقف می‏کند؟در ضمن تعیین کنید که چند درصد از اعمال شما به صورت عادت و خالی از اراده است. در این مرحله پی خواهید برد که اراده شما لااقل در بعضی از موارد نارساست و ملاحظه خواهید کرد که اگر بعضی از اعمال شما با اراده قوی انجام شود، بازده خیلی بیشتری خواهید داشت و لذا به اهمیت تقویت اراده پی خواهید برد.
2- در مرحله دوم باید از تلقین استفاده کنید. اولا تلقین‏های منفی را به تدریج از خود دور کنید؛ مثلا این جمله ?من همیشه کارها را ناتمام رها می‏کنم? یا ?هر چیز کوچکی، اراده مرا متزلزل می‏کند ? را از خاطره خود حذف کنید. در عوض باید به خود تلقین کنید که ?کسب اراده قوی برای من آسان است و سعی خود را در این جهت مصروف خواهم کرد.?
3- هر روز تعدادی کار ارادی برای خود ترتیب دهید. این کارها باید مستلزم جد و جهد واقعی باشد. هم چنین این کارها نباید خارج از توانایی فعلی شما باشد؛ مثلاً هر روز صبح برنامه‏ای را برای تمام روز تنظیم کنید. این برنامه بدون اغراق و زیاده‏روی باشد و سپس به هر قیمتی آن را دنبال کنید. هیچ چیز نباید مانع کار شما شود.
4- تعداد کارهای ارادی و میزان مشکل بودن آنها را به تدریج افزایش دهید.
5- محاسبه:هر شب اعمال ارادی موفق و موارد ضعف را یادداشت کنید. در موفقیت‏ها شکرگزار باشید و در صدد رفع ضعفها برآیید.
6- آخرین نکته که در واقع هم به منزله شرطی برای همه مراحل بالا و هم عاملی برای تقویت اراده است، توجه به این نکته می‏باشد که اولا همه حول و نیروهای ما از خداست و لذا در برابر موانع از خداوند استعانت جوییم و ثانیا اراده ما باید درجهت اراده خداوند باشد؛ یعنی، آنچه خداوند اراده می‏کند ما هم اراده کنیم. افرادی که اراده آنها در جهت معصیت است، ثبات قدم ندارند و به راحتی در برابر مشکلات متوقف می‏شوند، ولی اگر انسان به دنبال رضای خداوند باشد و خواست او درجهت انجام وظیفه باشد، مسلما اراده او آهنین و خلل ناپذیر خواهد شد. از این رو همه دیدیم که امام خمینی با اراده‏ای محکم در برابر همه مشکلات ایستاد و انقلاب را به پیروزی رساند و این اراده محکم او دلیلی نداشت مگر اینکه ایشان رضای خدا و وظیفه الهی را اراده کرده بود. حاصل آن که تقویت اراده امری تدریجی است، نه دفعی و تلاش مستمر و پیگیری را می‏طلبد. از جمله اموری که برای تقویت اراده مناسب
است موارد زیر می‏باشد:
1) ذکر خدا نیایش دعا و بپا داشتن نماز شب،
2) روزه داری،
3) ورزش،
4) شناخت حقیقت دنیای فانی و خارج ساختن حب آن از دل،
5) مخالفت با خواسته‏های بیجای نفس اماره و خلاف آنها عمل کردن مانند چشم پوشی از نامحرمان و..
6) استعانت پیوسته از خدا،
7) حفظ کردن حالت انابه و زاری و توبه در برابر خدا،
8) انس پیوسته با قرآن،
9) تمام افعال خود را تحت کنترل حکم عقل و شرع در آوردن،
10) شرکت در مجالس دینی و همنشینی با اهل معنویت،
11) مطالعه کتب اخلاقی و معادشناسی.
پرخوابی؛ باید علل زمینه‏ای پرخوابی را برطرف کرد که برخی از آنها عبارتند از:
1- پرخوری در شب که از مهمترین عوامل پرخوابی است. سعی کنید شب‏ها به حداقل غذا اکتفا کنید.
2- از خوردن غذاهایی مثل ماست، بادمجان، ترشیجات و غیره که طبیعتا سرد هستند و موجب تشدید خواب‏آلودگی می‏شودبپرهیزید.
3- غذا را سرشب میل کنید که تا موقع خواب هضم شده باشد.
4- در صورت امکان از خواب قیلوله (قبل از ظهر) یا خواب بعد از ظهر بهره‏مند باشید.
5- فعالیت‏های شدید بدنی در روز با خواب‏آلودگی و افزایش خواب همراهند و گریزی از آنها نیست.
6- با برنامه‏ریزی دقیق سعی کنید به تدریج از میزان خواب خود بکاهید. مثلاً جدولی نظیم کنید که به مدت یکماه از طول خواب خود یک ساعت کم کنید. هر 5 روز 10 دقیقه (5 دقیقه از ابتدا و 5 دقیقه از انتها) از خواب خود بکاهید و در 5 روز بعد این مقدار را دوبرابر کنید تا ظرف 30 روز 60 دقیقه از خواب شما کاسته شده باشد و به اصطلاح عادت شکنی تدریجی داشته باشید. بعد از یک ماه اگر باز هم مدت خواب شما زیاد است به همین ترتیب از طول آن بکاهید. در عین حال میزان کاهش نباید از حد مورد نیاز بدن افزون‏تر شود